De Nieuwe Loet, Castricum
Monumentaal wonen in Duin & Bosch

Het voormalig mannenpaviljoen II ontworpen door de Amsterdamse architect F.W.M. Poggebeek bevindt zich op het terrein van provinciaal ziekenhuis Duin en Bosch, gebouwd in 1909 als een besloten inrichting voor de ‘zenuwzieken’. Het is gelegen in het Noord Hollandse duingebied, en met z’n uitgesproken chaletstijl bijna een sprookjesachtig aanzicht vanuit de groene gewelfde omgeving. Na een aantal jaren van leegstand verkocht zorginstelling Parnassia het gebouw aan Nu Projectontwikkeling, die een ambitieus plan voor de renovatie van het paviljoen voor ogen had. Braaksma & Roos Architectenbureau sloot niet veel later aan en begeleidde de omvangrijke herbestemming tot 17 herenhuizen en appartementen, en 5 vrijstaande villa’s.

De opgave

In alle rust en ruimte

De gehele twintigste eeuw staat het paviljoen ten dienste als zorginstelling, en is met oog voor een spoedig herstel van de patiënten ontworpen. De ruime entree, hoge plafonds en grote raampartijen zorgen voor veel licht, en zijn op het zuiden georiënteerd om maximaal van de zon te profiteren. De geborgen groene omgeving, stilte en frisse zeewind zouden de gezondheid goed doen. Toen het paviljoen in Castricum te koop aangeboden werd zag NU projectontwikkeling een prachtige kans voor het realiseren van een fraaie woongelegenheid. Braaksma & Roos Architectenbureau werd gevraagd om samen met de ontwikkelaar het plan voor de monumentale herontwikkeling van het paviljoen te realiseren.

 

De Analyse

Pragmatische ingrepen

Het terrein bestond uit drie mannenpaviljoens, drie vrouwenpaviljoens, een kerk, administratie-gebouw en een eigen tramhalte die begin 20e eeuw als ensemble volledig autonoom functioneerden. De paviljoens werden gebouwd in een fraaie Zwitserse ‘chaletstijl’, waarbij ruimte en licht belangrijke ingrediënten voor het ontwerp waren. Het paviljoen is van oudsher opgezet in een duidelijke structuur; een centrale entree en twee vleugels. De patiënten verbleven in de ziekenzalen aan de zuidkant van het paviljoen, waar de grote ramen de ruimtes van veel licht voorzagen. Veranderende visies op het gebied van zorg leidde tot verbouwingen in de tweede helft van de 20e eeuw en zorgen voor een breuk in de symmetrie. Aan de achterzijde verdwijnen de dienstruimtes, de bestaande ruimte wordt opnieuw verdeeld voor meer en kleinere ziekenzalen en worden ramen in de muren geplaatst ten behoeve van daglicht in de nieuwe ziekenzalen.

Het ontwerp

Terugbrengen van eenheid en verbinding

De uitdaging bij deze opgave was optimaliseren van het wooncomfort ten behoeve van luxe koopwoningen, en tegelijkertijd zo trouw mogelijk aan het karakter van het paviljoen te blijven. Het gehele paviljoen is gerenoveerd naar archiefbeelden van het originele ontwerp, waarin de verbinding met de omliggende omgeving een belangrijke rol speelt. De centraal gelegen ingang en het trappenhuis is in z’n functie behouden en ontsluit de toegang naar nieuwe appartementen, en in de rechtervleugel is het gelaagde aanzicht van de verloren dienstvertrekken hersteld. De centrale as die het gebouw markeert is ook in het omliggende terrein doorgetrokken, met een duidelijke verbinding tussen het hoofdgebouw, de nieuwe villa’s, de parkeergarage en de weg.

Het resultaat

Oude kwaliteiten teruggebracht

In de Nieuwe Loet komen de originele karakteristieken van het oorspronkelijke ontwerp weer aan de oppervlakte. De horizontale gekeimde metselwerk bandjes zijn vanonder een dikke laag witte verf terug op de gevel verschenen, en gaan een duidelijke relatie met de bakstenen plint van het paviljoen aan. Ook de raamverdeling die door de jaren heen verdwenen was is weer teruggebracht en draagt bij aan de rijke uitstraling van het gebouw. Door het gebouw verticaal te verdelen in diverse herenhuizen en appartementen behoefde het minimale ingrepen in de gevels. Aan de achterzijde zijn 5 nieuw gerealiseerde villa’s in de stijl van het originele paviljoen bijgebouwd met allen een eigen veranda en/of pergola. De plaatsing van de villa’s is afgestemd op de gelaagde noordgevel van het paviljoen en vullen elkaar aan in ritme en dynamiek. De villa’s  zijn ontworpen in de taal van Poggenbeek en zijn vormgegeven met dezelfde karakteristieken en royale maatvoering.

Omgeving

Groene inbedding

Het paviljoen de Loet maakte deel uit van een groter geheel met meerdere paviljoens, waarin ook de omliggende omgeving van groot belang was. Het paviljoen wordt omringd door veel groen, bomen en authentieke beukenlaantjes die in het nieuwe ontwerp niet minder belangrijk zijn. In samenwerking met Jongen landschapontwerp zijn aan de zuidzijde van het hoofdgebouw de tuinen van de herenhuizen iets verlaagd aangelegd, zodat het historische aanzicht vanaf de straatkant onverstoord blijft en de bewoners hun privacy behouden. De parkeergelegenheid bevindt zich eveneens onder de grond om de groene omgeving te bewaren. De ruimte tussen het paviljoen en de nieuwe villa’s is ingericht als intieme groene straat. Achter de villa’s bevindt zich de gemeenschappelijke ruimte voor de bewoners, omsloten door grote groene bomen.

Projectgegevens

Projectgegevens

Opdrachtgever:
NU Projectontwikkeling
Datum:
2016 - 2020
Omvang:
6.000 m2
Programma:
luxe woningen
Locatie:
Bakkum
Status:
Rijksmonument
Aannemer:
Heembouw
Landschap:
Jongen Ontwerp stedenbouw & landschapsontwerp
Fotografie:
Arjen Veldt