Eiffelgebouw, Maastricht
Kloppend hart van het nieuwe Sphinx-kwartier

Het Eiffelgebouw is onmiskenbaar dé icoon van het Sphinxkwartier, een dynamische nieuwe wijk in de binnenstad van Maastricht, waar nieuw ondernemerschap, cultuur en stads wonen elkaar ontmoeten. Na tien jaar leegstand is dit rijksmonument herontwikkeld tot locatie van The Student Hotel, loftwoningen, kantoorruimten en publiekstoegankelijke functies. Van een gesloten industrieel complex veranderde ‘De Eiffel’ in het open en gastvrije hart van het nieuwe Sphinxkwartier. Braaksma & Roos Architectenbureau begeleidde het complexe casco-herstel en coördineerde de herontwikkeling van het gebouw.

De opgave

"Functieloos" herbestemmen

Van 1928 tot 2006 stond het Eiffelgebouw in dienst van Sanitairfariek De Koninklijke Sphinx. Na verhuizing van de fabriek naar een moderne nieuwe locatie stond het complex zo’n zes jaar leeg. In deze periode ontwikkelde de Gemeente Maastricht een ambitieuze visie voor de herontwikkeling van het gehele industriële Sphinxkwartier tot een bruisende moderne stadswijk met een belangrijke culturele functie. Uit 35 architectenbureaus werd Braaksma & Roos geselecteerd voor de restauratie en herontwikkeling van het Eiffelgebouw. Het gebouw, dat op dit moment in zeer slechte bouwkundige staat verkeerde, moest aantrekkelijk, toegankelijk en duurzaam gemaakt worden voor een groot pallet aan nog onbekende gebruikers. Kortom: een functieloze herbestemming die dynamisch en flexibel gebruik van het gebouw in de toekomst mogelijk zou maken.

The Student Hotel

Met het aan boord komen van The Student Hotel veranderde de opgave van een functieloze herbestemming naar een zwaar  programma met hoge eisen. Deze jonge en dynamische gebruiker zou het gehele middendeel van het gebouw betrekken met onder andere 378 kamers, restaurants en verschillende ontmoetings- en conferentieruimten. De twee koppen van het gebouw werden bestemd voor creatieve ondernemingen en start-ups terwijl op de bovenste verdiepingen ruime loftwoningen werden voorzien.

Analyse

Een wit icoon van buiten, een ruw industrieel beeld van binnen

Het witte Eiffelgebouw is een icoon en blikvanger in Maastricht. Het ensemble van drie geschakelde gebouwen kwam tussen 1928 en 1941 tot stand. De Eiffel was voor z’n tijd een vooruitstrevend gebouw, ontworpen volgens de modernste constructietechnieken met lange open vloeren om de productie van wasbakken en urinoirs optimaal te kunnen faciliteren. Het gebouw heeft voor Maastricht en omstreken een onmiskenbare cultuurhistorische waarde – iedereen kent wel iemand in z’n familie die in de fabriek werkte. De mengkommen, draaibanken, kleurcoderingen en krantenknipsels die nog in het verlaten gebouw aanwezig waren herinneren aan het roerige verleden van het Eiffelgebouw.

 

 

Onze visie

De ultieme afweging

Onze uitdaging lag in het vinden van een optimale aanpak waarbij zowel de gevels als de ruimtelijke kwaliteit en de gebruikssporen in het interieur zoveel mogelijk gekoesterd zouden worden. Het Eiffelgebouw moest z’n rauwe eigenheid behouden en tegelijkertijd ruimte bieden voor creatief nieuw gebruik. Om het Eiffelgebouw een duurzame toekomst te geven moest de vervallen gevel van het tochtige fabrieksgebouw bijvoorbeeld grondig worden gerestaureerd en geïsoleerd. Daarbij wilden wij het patina en de tektoniek zo goed mogelijk behouden. Met een speciaal voor dit project ontwikkelde witte stuclaag waarin het bestaande reliëf is nagebootst, waren we in staan om de uitstraling van het gebouw te koesteren. Voor een optimaal programma moest het complex deels verkaveld worden, maar in de openbaar toegankelijke ruimten zijn de lange zichtlijnen beleefbaar gebleven. Door middel van het schoonmaken van alle interieurelementen met ijsstoom zijn de wanden, plafonds en draagconstructie vrijgemaakt van afbladderende verf, stof en vervuiling. Sommige elementen uit het verleden, zoals teksten en markeringen zijn daardoor ook weer zichtbaar gemaakt.

 

Het resultaat

Een hoge mate van flexibiliteit

Met het oog op mogelijke functieverandering in de toekomst is een hoge mate van flexibiliteit in het plan ingepast. Scheidingswanden kunnen zowel op de slanke stalen ramen als op de tussenwanden worden aangesloten, waardoor een flexibele compartimentering is gerealiseerd. Van buitenaf zijn de scheidingswanden niet zichtbaar, en in het interieur levert het een unieke ruimtebeleving op.

Open plint en skybar

Vroeger was de plint van De Eiffel verbonden met de omliggende sanitair-ovens. Voor het nieuwe gebruik wordt de plint voorzien van hoge aluminium-glazen puien waardoor het gebouw een bijzondere transparantie naar de omgeving krijgt. Een publieke doorgang op de begane grond van De Eiffel faciliteert een sterke verbinding tussen de oude binnenstad en de nieuwe wijk. Als kers op de taart wordt op het dak van de Eiffel een omvangrijke skybar gerealiseerd – rondom het monumentale waterbassin – die een indrukwekkend uitzicht over de hele stad biedt. Na grondige restauratie is het monumentale Sphinx-logo teruggeplaats op het dak, waarmee het herkenbare silhouet van het gebouw weer is hersteld.

Projectgegevens

Opdrachtgever:
WOM Belvédère
Locatie:
Boschstraat Maastricht
Datum:
2012 - 2018
Status:
Rijksmonument
Omvang:
33.000 m2
Programma:
The Student Hotel, loftwoningen, bar/restaurant, kantoor, events
Ontwerp The Student Hotel:
OZ
Interieur The Student Hotel:
The Invisible Party
Constructie:
Brekelmans
Adv. installatie en bouwf.:
K+Plus Adviesgroep
Aannemer:
BAM Bouw & Techniek - Regio Maastricht
Fotografie:
Arjen Veldt, Jonathan Vos, Fred Berghmans