LocHal, Tilburg
Cultuurkathedraal van staal en glas

Vanaf het hernieuwde station Tilburg kijken voorbijgangers vanaf januari 2019 direct “de nieuwe huiskamer van de stad” in. De herontworpen en zojuist geopende LocHal is het kloppend hart geworden van de spoorzone. De voormalige locomotiefwerkplaats is getransformeerd tot een bruisende publieke stadshal met een indrukwekkende vitrine naar het spoor, stoere stalen constructies en een openbare evenementenruimte voor de stad. De omarmde industriële architectuur, de robuust vormgegeven nieuwe elementen en de textiele schermen vormen samen een sterk decor voor het nieuwe concept van Bibliotheek Midden Brabant: een inspirerende plek waar kennis wordt geconsumeerd en geproduceerd, met onder andere kunstorganisatie Kunstloc, Brabant C en de vergader- en co-working-locatie van Seats2Meet.

De ambitie van de opgave

De LocHal was ooit een bedrijvige werkplaats waar wagons en locomotieven werden ontwikkeld en gerepareerd. Van 1932 tot aan de opheffing in 2009  was het een plek waar honderden Tilburgers werk vonden. Dit stoere, stalen gebouw leeft sterk in het collectieve geheugen van de stad. De belangrijkste ambitie voor de herontwikkelingsopgave was dan ook om de LocHal weer terug te geven aan de Tilburgers; het moest een bruisende kenniswerkplaats worden in de vorm van een openbare bibliotheek. Onder de indruk van de ruimtelijkheid, de monumentale leegte en de enorme maat van de LocHal, besefte het ontwerpteam dat de LocHal meer is dan een gebouw; het is een onderdeel van de stad, dat met z’n zware constructie, die naar boven toe steeds lichter wordt, een fantastische ruimtelijke beleving oplevert. Zo ontstond het idee om de industriële hal met de stad te verbinden als één doorlopend stedelijk weefsel. Dat vroeg van meet af aan om een integrale aanpak door het architectenteam, reflecterend op elkaar, vernieuwend in concept denken, met oog voor de context: dromen met realiteitszin.



 

Kathedraal van staal en glas

Het resultaat is meer een overdekt plein dan een gebouw. Een plein in de vorm van een open trappenlandschap met verhoogde niveaus, waar de bibliotheek, Seats2Meet en de kunstinstellingen zich op, aan en onder bevinden. De vloer was van oudsher het belangrijkste onderdeel van de locomotiefloods, op die vloer gebeurde alles. Ook het nieuwe ‘landschap’ legt de nadruk op verschillende vloerniveaus; van zeer publiek, levendig en divers gebruik tot meer intieme plekken op hogere niveaus. Zes enorme beweegbare textiele wanden accentueren de schaal van het gebouw, definiëren verschillende ruimtes en verbeteren de akoestiek. Het oplopende trappenlandschap maakt wat eerder onbereikbaar was nu haast tastbaar: de kraanbanen, de rails en de imposante stalen constructie met de oude verflagen nog zichtbaar. Maar ook  het daglicht dat door de gevels van mat draadglas gefilterd binnenvalt. Vroeger kon je omhoog kijken naar het licht, nu kun je er naartoe wandelen, met als hoogtepunt het stadsbalkon, waar je kunt uitkijken over Tilburg .

Een nieuw perspectief

De houding van het ontwerpteam was er niet op gericht her te bestemmen, maar  ‘door te bestemmen’: nu met een stevige publieke dimensie en met de intentie om de LocHal in zijn magnifieke uitstraling te versterken. De imperfectie van de bestaande materialen en hun bewerking dragen bij aan de authentieke sfeer in de LocHal; de bestaande geklonken staalconstructie en de nieuw gematerialiseerde architectuur zijn verbonden in een nieuw verhaal. Het idee van ‘urban fabric’, het stedelijk weefsel, werkt door in alle schaalniveaus., De orthogonale industriële ordening is omarmd tot in alle details in het nieuwe ontwerp van de LocHal; van grof naar fijn, van boulevard naar straat en plein, tot in de vezels van de industriële doeken. De hallen zijn opnieuw ‘aangewezen’, in een stevig ander perspectief geplaatst met het opgetilde trapsgewijze landschap en de monumentale textielen. Een harmonisch contrast waarbij het spel van invallend en gefilterd licht het sferisch perspectief, de stoom van weleer, benadrukken, versterken en het geheel opnieuw laten bewonderen. Het is een plek waar de Tilburger zich kan verbinden met het verleden, maar waar hij zich vooral moet thuis voelen.

Projectgegevens

Opdrachtgever:
Gemeente Tilburg
Ontwerpteam:
Civic Architects, Inside Outside / Petra Blaisse
Locatie:
Spoorzone Tilburg
Programma:
Bibliotheek Midden Brabant, Seats2Meet, BKKC, Kunstbalie, Horeca, Evenementenhal
Datum:
2014 - 2018
Omvang:
11.200 m2
Status::
Gemeentelijk monument
Interieur Bibliotheek:
Mecanoo
Adviseurs en uitvoerders:
Arup, ABT Wassernaar, Stevens van Dijck, F. Wiggers Ingenieursbureau, VDNDP Bouwingenieurs, Linneman Bouw & Advies, Zaanen Spanjers Architecten, Octatube, Binx Smartility
Fotografie:
Arjen Veldt
Awards:
Dezeen Award 2019, NRP Gulden Feniks 2019, Dutch Design Award 2019, BNA Beste Gebouw 2019, The Plan Award 2019
Nominaties:
AZ award 2019 (Heritage & Preservation), World's Best Library, Architectenwebawards, DDA Publieksprijs, WAF Awards, Azure Awards