gestript! de zomerwind waait door basecamp

 

De zomerwind waait dwars door het nieuwe Basecamp van Den Hartogh Logistics. De meterslange Maasgevel is volledig gestript en wordt vervangen voor een duurzame vliesgevel. Eind 2022 zijn de werkzaamheden aan deze gigant uit de wederopbouw begonnen, en de veranderingen ten behoeve van het nieuwe ontwerp worden steeds beter zichtbaar. Onder het motto “je kunt het maar één keer weggooien”, kijken we zorgvuldig naar de waarde in wat er al is, en wordt o.a. de betonnen structuur opnieuw ingezet.

De bestaande gebouwde omgeving heeft waarde, daarom slopen we liever niet zonder goede reden. Daarvoor hoeft een gebouw zeker niet uitsluitend een aangewezen monument te zijn. Onder andere de recent opgeleverde Titaan en zelfs de Lochal zijn voorbeelden van ‘niet-monumenten’, die waardevolle transformaties vanuit het DNA van de plek zijn ondergaan – met een krachtig resultaat. Ook bij deze (niet monumentale) kolos aan de Sluisjesdijk werken we vanuit het verhaal van de plek aan een nieuwe thuisbasis voor Royal Den Hartogh Logistics. Maar, wat is dit verhaal?

Architectuur van de wederopbouw

De Sluisjesdijk vormde van oudsher de dijk tussen de Maas en de polders. Vanaf 1876 werden hier depots geplaatst voor de opslag van petroleum. Vanaf de jaren ’30 van de vorige eeuw verhuisden de petroleumwerkzaamheden om veiligheidsredenen naar buiten de stad (Pernis) en werd de Sluisjesdijk een toplocatie voor bedrijven in elektrotechniek. De Technische Industriële Maatschappij Van Rietschoten en Houwens sloeg in 1952 de eerste paal geslagen voor hun nieuwe pand: de huidige Sluisjesdijk 155. Begonnen als absolute innovator van de industriële revolutie werkte het bedrijf op deze Rotterdamse locatie onder andere aan de brede toepassing van centrale verwarming en airconditioning, en later aan groene datacenters en higthech energiecentrales.

Het gebouw had een oppervlakte van bijna 29.000m2 en viel door z’n hoogteaccent op tussen de langgerekte lage loodsen aan de Sluisjesdijk. De Sluisjesdijk is de eerste schakel tussen de haven en de stad: de woonwijk Charlois en het stadscentrum in het oosten en het industriële havengebied ten westen van de Sluisjesdijk. In 1967 ging Van Rietschoten en Houwens over in Imtech. Na het faillissement van dit bedrijf in 2015 stonden grote gedeeltes van het immense pand jarenlang leeg.

De originele architectuur

Het gebouw aan de Sluisjesdijk 155 is een samengesteld complex bestaande uit meerdere bouwdelen: een combinatie van kantoren, werkplaats en magazijn, geplaatst rond een ruime centrale binnenplaats. De verschillende functies waren oorspronkelijk duidelijk van elkaar gescheiden, in een samenspel van volumes. De voorkant met kantoorfunctie bestond uit een gedeelte ‘laagbouw’ met drie bouwlagen, en een gedeelte ‘hoogbouw’ met vijf bouwlagen op de kop van de Nieuwe Maas. Tussen deze bouwdelen lag de toegangspoort waardoor de voertuigen via de binnenplaats toegang kregen tot de werkplaats en het magazijn met drie grote lichtstraten.

De werkplaats bestond uit grote hoge hallen met plaats voor enorme machines ten behoeve van de scheepvaart en later de elektrotechnische installaties van Imtech. Oorspronkelijk stroomde door de shedkappendak het constante noorderlicht overvloedig naar binnen, typerend naar de maatstaven van moderne fabrieksarchitectuur uit de jaren ‘50. Het betonskelet van het exterieur bepaalt de uitstraling van het gebouw. De systematische herhaling van de betonnen vloerliggers en kolommen met daartussen rode bakstenen zorgen voor een samenhangend gevelbeeld, die door de compositie van de verschillende volumes interessant werd.

“De binnenplaats is superfunctioneel ontworpen: laden, lossen, licht, lucht, ruimte… Dit gevoel gaan we in het nieuwe ontwerp terugbrengen.”
Martijn Baelemans, Ontwerper

Aan de start van de opgave

Bij aanvang van de werkzaamheden was het gebouw inmiddels wat veranderd. In de jaren ’70 en ’80 zijn er meerdere (blauwe!) laagwaardige optoppingen toegevoegd. Hierdoor is het interessante hoogteverschil tussen de twee bouwdelen aan de voorzijde verdwenen. Ook aan de Maaszijde is over de gehele lengte van het pand een extra kantoorverdieping geplaatst die de lichtinval vanuit het dak belemmert. Boven het shedkappendak van de werkplaats werden twee ‘blauwe sporen’ geplaatst waardoor een groot aantal van deze karakteristieke ramen verwijderd moesten worden. De oorspronkelijke duidelijke indeling was door de vele verbouwingen en toevoegingen ver te zoeken. Het gebouw had een verwarrende en onsamenhangende structuur, wat leidde tot een verspilling van ruimte en middelen. Door zorgvuldig te kijken naar de behoeften van de gebruiker en mogelijkheden van het gebouw, zijn er verschillende scenario’s ontwikkeld om het op een optimale manier te benutten.

Bestaande waarden als motor voor het ontwerp

Hoewel het pand aan de Sluisjesdijk geen officiële status heeft, loopt het over van historie, culturele waarden en architectonische kwaliteit. Imtech laat een rijke erfenis achter als toplocatie voor de eredivisie op het gebied van innovatie en ontwikkeling van nieuwe technieken. De perfecte plek voor een wereldspeler op gebied van innovatieve logistiek; Den Hartogh Logistics. Hoewel het gebouw duidelijk aangetast is, laat het nog altijd zichtbaar inspirerende sporen zien van het oorspronkelijke ontwerp. Wie de uitbreiding durft weg te denken ziet een sober maar verfijnde kopgevel, krachtig in zijn eenvoud met betonnen kolommen en vloerliggers ingevuld met glas en baksteen. Ook binnen toont het betonskelet z’n kwaliteit in de robuuste en ruimtelijke vleugels en bijzonder ruimtelijke hoogte in de voormalig werkplaats. Een rijk palet van bestaande elementen voor het nieuwe Basecamp van Den Hartogh.

Dit robuuste skelet krijgt opnieuw betekenis in een nieuw ontwerp dat eer doet aan was er al is, en tegelijkertijd voegt naar de toekomst van Den Hartogh Logistics. Nu er hard gewerkt wordt aan de uitvoering van de transformatie wordt dit ontwerp stukje bij beetje steeds meer zichtbaar. De komende weken staat de structuur even in de spotlight – en vooral op de wind!