Paleis op de heuvel, Arnhem
Wonen in een monumentale basisschool

Er lijkt vrijwel niets veranderd in deze voormalige ULO-basisschool uit de jaren ’30 aan de Heselbergherweg. De bestaande gangen ademen nog steeds de sfeer van schooltassen en natte jassen. Vroeger boden de blauwe deuren toegang tot rumoerige klaslokalen – vandaag zijn het de voordeuren tot ruime, lichte appartementen. Braaksma & Roos Architectenbureau realiseerde in 2013 de herontwikkeling van het schoolgebouw tot woningen. Achter het schoolplein ontwierpen wij een appartementencomplex dat qua vorm, ligging en materialisering aansluiting vindt bij de monumentale school. Het gebouw domineert opnieuw de omgeving als een waar paleis op de heuvel.

De opgave

Van school naar hoogwaardige woningen

Het gebouw is tot 1996 als ULO-school in gebruik geweest. Na een lange periode van leegstand zocht de nieuw eigenaar naar een geschikte nieuwe functie. Gedurende 4 jaar is met ontwerpende partijen geprobeerd een plan te ontwikkelen dat binnen de gemeentelijke wensen en monumentale randvoorwaarden paste – maar alle ideeën strandde. Braaksma & Roos Architectenbureau werd benaderd om de mogelijkheden voor herontwikkeling van de school opnieuw te onderzoeken. Onze studie voor hoogwaardige woningen in het monument en een nieuwbouw appartementencomplex op het schoolplein leidde tot een positief advies van alle betrokken partijen.

Analyse

Als een paleis op de heuvel

Bovenaan de groene heuvel domineert het schoolgebouw in de omgeving. Het heldere ontwerp uit 1931 is sterk bïnvloed door de architectuur van W.M. Dudok. Kenmerkend is de vrije groepering van de bouwblokken in de vorm van twee L-vormige vleugels met daartussen een halfrond trappenhuis als scharnier. De vleugels omarmen als het ware het schoolplein aan de achterzijde. Het monument heeft een heldere structuur van gangen en lokalen en kent vele karakteristieke details, materialen en kleuren.

Onze visie

Erfgoed, architectuur en landschap in sterke samenhang

Om ruime en lichte woningen te maken was het optimaal benutten van de karakteristieken van het gebouw en de locatie het uitgangspunt bij de herontwikkeling van het monument. De bestaande structuur van gangen en lokalen vormde voor ons de basis. De achterzijde van de school met het schoolplein bleek uitermate geschikt voor een bescheiden nieuwbouw – het ontwerp omarmt als het ware het voormalige plein, dat nu een binnenplaats vormt waar bewoners kunnen parkeren. Zowel de nieuwbouw als het schoolgebouw bieden prachtige zichtlijnen over de wijde omgeving.

Het Resultaat

Het gebouw straalt weer

Alle karakteristieke details zijn intact gelaten en hersteld. Het gevelmetselwerk, de hoge schilddaken met rode pannen, de slanke stalen ramen en de bijzondere afwerkingen in trappenhuis en gangen stralen weer als toen. Verstorende toevoegingen uit het verleden zijn weggehaald en overal binnen en buiten het gebouw zijn de oorspronkelijke kleuren weer terug. Nieuwe elementen als dakkapellen en terrasdeuren zijn zorgvuldig en terughoudend ontworpen.

Passende nieuwbouw met een eigentijds karakter

De nieuwbouw aan de achterzijde is met veel zorg voor de samenhang met het monumentale schoolgebouw ontworpen. Het gebouw is passend in z’n context maar heeft eveneens een eigentijds karakter. De massa van het gebouw neemt de horizontale belijning van de school over. De ronde beëindiging aan de zijde van de Braamweg spiegelt als het ware het trappenhuis in de school en geeft het nieuwe ensemble een duidelijk gezicht naar de heuvelachtige omgeving.

Het Landschap

Een verborgen groene schat

Onder de overwoekering van groen bleek het oorspronkelijke ontwerp van de tuin met rotsmuurtjes nog grotendeels aanwezig te zijn. De fantastische ligging op de heuvels van Arnhem met forse niveauverschillen waren daarnaast een belangrijke inspiratiebron
voor het nieuwe landschapsontwerp. De bijzondere plek is nu weer goed zichtbaar vanuit de stad en de bewoners kunnen genieten van een weids uitzicht over Arnhem.

Projectgegevens

Opdrachtgever:
Hendriks Bouw & Ontwikkeling B.V.
Gebruiker:
Particulier
Locatie:
Wijk Sonsbeek, Arnhem
Datum:
december 2011 - april 2013
Status:
Rijksmonument
Omvang:
6.550 m2
Programma:
17 herenhuizen, 10 appartementen, 1 torenwoning, 4 studio's, parkeren
Bouwsom:
3 miljoen euro
Landschap:
Buro Lubbers
Aannemer:
Hendriks Bouw & Ontwikkeling B.V.
Installaties:
Skippon B.V. Ingenieursbureau
Bouwfysica:
DGMR
Constructeur:
Goudstikker De Vries
Prijzen:
Willem Diehlprijs 2013 (eerste prijs), Heuvelinkprijs 2013 (shortlist)
Fotografie:
Arjen Veldt