Kunstmuseum, Den Haag
Van binnentuin naar Tuinzaal

Braaksma & Roos Architectenbureau is al ruim 25 jaar betrokken bij het Haags Gemeentemuseum, nu het Kunstmuseum, een van de top 5 musea in Nederland. Ons team was verantwoordelijk voor de omvangrijke restauratie en renovatie van het rijksmonument. Daarnaast realiseerden wij een grote uitbreiding van het museum onder de centrale binnentuin met extra tentoonstellingsruimten, de huidige Wonderkamers. In 2014 heeft ons team het museum opnieuw verbouwd – wij transformeerden de centrale binnentuin tot Tuinzaal. Een ontwerp dat enerzijds krachtig op zichzelf staat en anderzijds op een bijzondere manier versmelt met het museum van H.P. Berlage.

De opgave

Uitbreiding in het hart van het monument

In 2012 stelde het museum ons de vraag om ter plaatse van de binnentuin een uitbreiding te ontwerpen die multifunctioneel inzetbaar was – overdag een ruimte waar bezoekers kunnen genieten van een kopje koffie en na sluitingstijd een locatie voor zeer uiteenlopende evenementen als recepties, diners, congressen, lezingen en concerten. Een complex vraagstuk, want een dergelijk belangrijke ruimte in zo’n iconisch monument, dat bovendien als nummer 1 op de inventaris van het museum staat, laat zich vanuit zowel ethisch als technisch oogpunt niet gemakkelijk transformeren. Ons team is de uitdaging aangegaan om een ontwerp te ontwikkelen waarin het concept van de oorspronkelijke buitenruimte qua beleving en oriëntatie centraal staat.

Analyse

Logistiek knooppunt

De binnentuin is altijd een vitaal onderdeel geweest van de totale museale beleving. De ruimte was niet alleen het letterlijke hart van het museum maar vormde met maar liefst negen toegangsdeuren ook een belangrijk logistiek knooppunt. Omwille van een goed klimaat in het museum was de binnentuin voor de transformatie nog slechts beperkt toegankelijk en raakten mensen snel gedesoriënteerd in de vele vleugels rondom de tuin. Voor het ontwerp van de tuinzaal was het voor ons van belang om de centrale positie in het museum weer te versterken.

Onze visie

Krachtig en vanzelfsprekend

Ons uitgangspunt voor het ontwerp van de Tuinzaal was het herbevestigen en versterken van de kracht van de bestaande architectuur. Kenmerkende elementen uit het ontwerp en gedachtegoed van architect Berlage, – zoals de aandacht voor imperfectie en de ambachtelijkheid van materialen en detaillering – hebben het nieuwe ontwerp geïnspireerd. Zo versterkt de donkere gestorte en gevlinderde vloer de kleuren van het metselwerk in de plint van de gevels. De acht kolommen verzelfstandigen zich van de horizontale geleding in de ruimte met een verticaal gebaar en een krachtig kleurenpalet. Het opvallende zonlicht, dat wordt doorgelaten door het glazen dak, wordt bijna tastbaar als een nieuwe laag in de gevels. De overkapping lijkt enkel te rusten op de kolommen en zweeft boven het bestaande gebouw. Zo zet de Tuinzaal het bestaande gebouw in een heel nieuw perspectief.

Het resultaat

Technisch hoogstandje

Het ontwerp heeft een uitstraling van eenvoud, terwijl daarachter juist een bijzonder complex en geavanceerd systeem van technische installaties schuilgaat – zowel onder de vloeren als in de stalen kolommen en het glazen dak. Zo is de ruimte nu akoestisch perfect voor vele verschillende evenementen dankzij de cladding en perforatie van de kolommen en het aangespannen dubbele akoestisch velum dat is aangebracht in het middengebied onder de glaskap. Dit velum is geïntegreerd met zo’n tweehonderd ledlampen die de vorm van de overkapping benadrukken. In de Tuinzaal is bovendien het Ba-Opt klimaatsysteem toegepast. Hierdoor heeft de ruimte overal de gehele dag en avond een constante temperatuur. Dit zorgt niet alleen voor een aangenaam verblijfsklimaat maar ook voor een beperking van het energieverbruik.

Projectgegevens

Opdrachtgever:
Gemeente Den Haag
Gebruiker:
Kunstmuseum Den Haag
Locatie:
Stadhouderskade, Den Haag
Datum:
oktober 2012 - maart 2014
Status:
Rijksmonument
Omvang:
18.500 m2 waarvan 700 m2 uitbreiding
Programma:
museum, evenementen
Ontwerpteam:
Braaksma & Roos Architectenbureau, Octatube
Directievoering:
RAB
Aannemer:
Meelis Bouw, Eekhout Bouw
Prijzen:
Haagse Monumentenprijs (2014)
Fotografie:
Arjen Veldt