vlietzicht, den haag
nieuwbouw op historisch landgoed

Het Landgoed Voorlei, gelegen tussen Den Haag en Leiden, heeft een rijke geschiedenis van landgoederen en buitenplaatsen die teruggaat tot de 17e eeuw. In dit historische landschap bevond zich de psychiatrische inrichting ‘Hulp en Heil’, later bekend als Schakenbosch. Nu wordt het onder leiding van Schakenbosch BV nieuw leven ingeblazen als onderdeel van het groene Landgoed Voorlei. Gelegen tussen waterpartijen, oude bomen en fraaie hofjes, is Landgoed Voorlei een oase van rust in de drukke Randstad. Braaksma & Roos Architectenbureau ontwerpt het nieuwbouw ensemble Vlietzicht dat het groene karakter van de locatie en een sterke relatie legt tussen wonen en groen.

 

De opgave

Herinterpretatie van een landschap

Braaksma & Roos Architectenbureau is gevraagd om één van de deelgebieden te ontwerpen: vooraan op het landgoed met prachtige zichtlijnen naar de Vliet. Het bestaande vrouwenpaviljoen uit 1958 bleek in te slechte staat waardoor er gekozen is voor sloop-nieuwbouw ten behoeve van de woningen. Deze krijgen een uitstraling die duidelijk is afgeleid uit het oorspronkelijke gebouw. Daarnaast maakte de groenbeleving en de herinterpretatie van het oorspronkelijke landschappelijke karakter een belangrijk deel uit van de opgave.

Analyse

Historisch landgoed

In het strandwallenlandschap tussen Den Haag en Leiden werden al sinds de 17de eeuw vele landgoederen en buitenplaatsen aangelegd. De nabijheid van de Hofstad, het aantrekkelijke natuurlandschap van de duinen en de goede bereikbaarheid van het gebied per trekschuit over de Vliet waren vestigingsfactoren die ervoor zorgden dat de adel en de gegoede burgerij graag in dit gebied wilde wonen. De psychiatrische inrichting ‘Hulp en Heil’, later omgedoopt tot Schakenbosch, werd begin jaren ’40 in deze historische landgoederenzone gebouwd met karakteristieke instellingsarchitectuur. Hoewel de functie en achtergrond van de inrichting verschilt van de buitenplaatsen vertoont de ruimtelijke opzet veel gelijkenis: een statige hoofdentree aan de kant van de Vliet (Veursestraatweg), een hoofdgebouw in de kern en een groene terreininrichting die contrasteert met de open weilanden.

Visie

Groene kamers

Het landgoed ligt in het kenmerkende coulisselandschap van Zuid Holland; het ontwerp van Voorlei sluit hierbij aan. Braaksma & Roos Architectenbureau ontwerpt deelgebied Vlietzicht, dat één van de groene kamers vormt van het landgoed: een subtiele verdichting, gedefinieerd door de eeuwenoude bomen en het Paviljoen, een bestaand gebouw dat in een herinterpretatie opnieuw wordt opgetrokken, omringd door uitgestrekte ruimte en parkachtig groen.

collectieve tuinen

Collectiviteit is een belangrijk kenmerk van het ontwerp van Vlietzicht. Het erf, omzoomd door gezamenlijke tuinen ontsluiten de woningen en creëren een omgeving waarin bewoners elkaar tegenkomen, samen wonen en samen delen. Er zijn geen erfafscheidingen of privétuinen; de licht verhoogde terrassen van de woningen grenzen direct aan het openbare gebied van het landgoed waarbij niveauverschil en beplanting de grens markeren.

Midden in de collectieve ruimte zijn ook oplossingen gevonden voor parkeerplaatsen voor auto’s en fietsen, en voor de bergingen: hierdoor worden zij aan het zicht vanuit de woningen onttrokken en grenzen alle woningen direct aan het groen. Zoveel mogelijk van de oorspronkelijke beplanting blijft behouden en daar waar nieuwe aanplant nodig is, zullen volgroeide bomen worden geplant.

Het ontwerp

Herkenbaar hoofdgebouw

Het Paviljoen komt op de locatie van het oorspronkelijke gebouw. Het nieuwe ontwerp refereert aan de oorspronkelijke bebouwing. Een langgerekte geknikte volume met een sterk horizontaal karakter, een grote flauwe kap, een karakteristieke raamverdeling en opgetrokken in gele bakstenen. Hierdoor blijft het aangezicht vanaf de Veursestraatweg herkenbaar voor de omwonenden en gebruikers van het landgoed. De verhoogde terrassen van de 16 woningen bieden een vrij uitzicht over het landschap richting de Vliet.

 

Schuurtypologie

De Schuur is  een langgerekte gebouw evenwijdig geplaatst aan het Paviljoen. De schuur is gekenmerkt door een grote uitkragende kap en door de herhalende punctuatie van de gevelopeningen.. De Schuur wordt uit hout opgetrokken waardoor het zich voegt in het landschap. De pergola’s voor de voordeur van de woningen maken verbinding met het gemeenschappelijke erf. Aan de achtergevel reiken verhoogde terrassen naar het landschap en gaat het gebouw op in de bestaande houtwal. Ook in de privacy voorzieningen tussen de woningen wordt de schuurtypologie doorgezet: het is alsof de schuurdeuren opengezet zijn.

Park Villa

De alzijdige park villa, het Observatorium, heeft een eigen, sprekende uitstraling met een open karakter, en vormt het omdraai-  en focuspunt van het ensemble vanaf de Carrélaan..De gevelopeningen zijn geflankeerd door gemetselde kolommen en liggen diep liggen in de gevels. Het kwadratische volume wordt beëindigt door een terugliggende 2e verdieping en een royale dakterras. De gevels zijn net als het paviljoen opgetrokken in geel metselwerk.

opdrachtgever:
Schakenbosch B.V. (Borghese Real Estate en VolkerWessels Bouw & Vastgoedontwikkeling)
datum:
mei 2022 - heden
omvang:
5310 m2 BVO
programma:
28 grondgebonden woningen
locatie:
Landgoed Voorlei, Leidschendam
aannemer:
Kroon & de Koning, Zwijndrecht
landschap:
West 8